Ταγίπ Ερντογάν, αυτός ο τσαμπουκαλής γείτονας που μας «κατσικώθηκε»

Οι Έλληνες χωριζόμαστε σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Σε εκείνους που θεωρούν πως είμαστε οι μεγαλύτεροι μάγκες του σύμπαντος και στους άλλους που διατρανώνουν όπου σταθούν κι όπου βρεθούν ότι πιο ηλίθιος λαός δεν υπάρχει πουθενά. Το δημοψήφισμα στην Τουρκία έρχεται να αποδείξει πως οι δεύτεροι είναι υπερβολικοί στις κρίσεις τους.

Γράφει ο Νικόλας Ακτύπης

Σαφώς και είναι δύσκολο για ένα λαό που η ιστορία της δημοκρατίας του μετρά μόλις μερικές δεκαετίες (με μεγάλα κενά λόγω των παρεμβάσεων του στρατού) να διαχειριστεί με τον καλύτερο τρόπο όλα τα «όπλα» που διαθέτει το πολίτευμα στη φαρέτρα του.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το «όπλο» είναι το δημοψήφισμα και ο λαός δεν είναι άλλος από τον τουρκικό, που πριν 48 ώρες αποφάσισε πως «η πολλή δημοκρατία βλάπτει» και συναίνεσε ώστε να συγκεντρώσει ένας και μόνο άνθρωπος ακόμη περισσότερες εξουσίες στα χέρια του.

Ίσως ο ένας αιώνας που έχει μεσολαβήσει από τότε που ο Κεμάλ χρησιμοποίησε τα συντρίμμια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως μπάζα για το χτίσιμο της μοντέρνας Τουρκίας, να δημιούργησε νοσταλγία για σουλτάνους και παραμύθια της Χαλιμάς. Για «σκελετούς» που παρέμειναν θαμμένοι στα θεμέλια του κοσμικού κράτους που ο «πατέρας των Τούρκων» οικοδόμησε, αντιλαμβανόμενος ότι το «αύριο» βρίσκεται στη Δύση και όχι στην Ανατολή των μακρινών προγόνων τους.

Η Ευρώπη έμαθε να εκτιμά αυτή την απόπειρα της γειτονικής χώρας να την προσεγγίσει. Έστω και με αργούς ρυθμούς. Ακόμη κι αν υπήρχαν μικρές ατασθαλίες στην πορεία, όπως στην περίπτωση της Κύπρου ή της μόνιμης αμφισβήτησης των ελληνικών (και εξ ορισμού ευρωπαϊκών) συνόρων. Η «Γηραιά Ήπειρος» έκρινε πως αυτό ήταν απλά ένα μικρό αντάλλαγμα προκειμένου να έχει εκείνη το κεφάλι της ήσυχο.

Στο κάτω-κάτω της γραφής, δεν το πλήρωνε εκείνη, αλλά ένα μικρό, περιφερειακό μέλος της για το οποίο δεν υπήρχε λόγος να σταματήσει να εξυμνεί μια χώρα που προβλήθηκε ως πρότυπο, συγκρινόμενο με τα ισλαμικά ή ολοκληρωτικά καθεστώτα της περιοχής. Ούτε Ιράκ ούτε Ιραν ούτε Συρία ούτε πάρε-δώσε με τρομοκράτες ούτε τίποτα. Απλά η Τουρκία. Μια υπερδύναμη της περιοχής που συμπεριφερόταν όπως κάθε σωστός σκύλος στην περιοχή του. Τη μάρκαρε με τη μυρωδιά του, γαύγιζε όσο χρειαζόταν και πού και πού έριχνε κάνα δάγκωμα, έτσι για να μην ξεχνιόμαστε.

Το πρόσφατο δημοψήφισμα ήρθε σαν επιστέγασμα της προσπάθειας ο σκύλος να επιστρέψει στις ρίζες του και να θυμηθεί πως μοιράζεται το μεγαλύτερο μέρος του dna του με εκείνο του λύκου. Έτσι πείστηκαν ακόμη και οι τελευταίοι πως όσα προηγήθηκαν, τουλάχιστον λειτούργησαν (αν δεν προκλήθηκαν κιόλας από τον ίδιο) υπέρ του Ερντογάν. Πλέον είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της εγχώριας πολιτικής σκηνής, που πια μετατρέπεται σε one man show. Αυτή είναι μια πρώτη ανάγνωση του αποτελέσματος. Άλλη μία, επίσης επιφανειακή, είναι πως ο σημερινός (και σχεδόν παντοτινός αν παίξει σωστά τα σημαδεμένα χαρτιά του) πρόεδρος, έπεισε το λαό.

Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει απόλυτα. Τόσο το ισχνό ποσοστό της νίκης του «ναι», όσο και η γεωγραφική κατανομή των προτιμήσεων, φανερώνουν πως το κοινό το οποίο σαγηνεύτηκε από το όραμα επιστροφή της χώρας στο παρελθόν της είναι πολύ μικρότερο από αυτό που ήλπιζε ο «νεοσουλτάνος». Δυστυχώς, αυτό είναι ακόμη πιο επικίνδυνο από έναν Ερντογάν με απόλυτες εξουσίες ΚΑΙ με την απόλυτη στήριξη του λαού του. Το βιογραφικό αυτού του ανθρώπου μαρτυρά πως όταν στριμώχνεται, μπορεί με ευκολία να ανεβάζει τους τόνους ή να κατασκευάζει εχθρούς τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας. Είναι βέβαιο πως σε αυτήν την τακτική θα καταφύγει και στο μέλλον. Κι έχει πάρα πολύ μέλλον μπροστά του, πια.

Αυτή η συνταγματική εκτροπή έγινε με τη σύμφωνη γνώμη του λαού. Θα μπορούσε να κερδίσει το χαρακτηρισμό του πιο ηλίθιου λαού στον κόσμο, αλλά δεν είναι έτσι. Το συγκεκριμένο «ναι» το είπαν περίπου οι μισοί. Υπό την ασφυκτική πίεση που δημιούργησαν εκείνο το αποτυχημένο «πραξικόπημα», οι διώξεις αντιφρονούντων, οι φυλακίσεις δημοσιογράφων, η μονόπλευρη κάλυψη από τα προσκείμενα στον Ερντογάν Μέσα, η νοθεία στις εκλογές, τα ασφράγιστα ψηφοδέλτια, οι «κορώνες» για τους εχθρούς της Τουρκίας που υπάρχουν παντού, σύμφωνα με τη ρητορική μίσους και ξενοφοβίας του προέδρου. Στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στο Βατικανό, στην Ε.Ε, τη Συρία, το Ισραήλ, τη Ρωσία. Ακόμη και στην Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα, τη Σμύρνη ή τα Κατεχόμενα της Κύπρου που ψήφισαν μαζικά «όχι».

Η δεδομένη κλιμάκωση της έντασης θα είναι για τον υπόλοιπο κόσμο μια εύκολα προβλέψιμη εξέλιξη, αλλά για τον Ερντογάν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Τα πράγματα θα κυλήσουν όπως τα προβλέπει, επειδή ο ίδιος θα είναι ο καταλύτης όσων συμβούν.

Οι φωνές και οι εκκλήσεις της Ευρώπης δεν θα μπορέσουν να τον σταματήσουν. Είναι αστείο και να το συζητάμε αυτό ως ενδεχόμενο. Οι απειλές και οι κίνδυνοι από το πιο κοντινό περιβάλλον, επίσης. Ο Ερντογάν και οι όμοιοί του, όχι μόνο έχουν μάθει να ζουν, αλλά τρέφονται με τέτοιους. Όσο παράξενο κι αν ακούγεται αρχικά, μόνο οι ίδιοι οι Τούρκοι μπορούν να το κάνουν. Εκείνοι που ηττήθηκαν μεν στο δημοψήφισμα, αλλά αντιλαμβάνονται πως το μέλλον της χώρας βρίσκεται στην παρακαταθήκη που άφησε ο Ατατούρκ. Μπορεί εμείς οι Έλληνες να έχουμε τα δικά μας απωθημένα για τον γεννημένο στη Θεσσαλονίκη αναμορφωτή του «προαιώνιου εθνικού εχθρού» μας, αλλά οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα τώρα που εξαφανίζεται η «κληρονομιά» του.

Εν κατακλείδι, αυτό το debate για τον «πιο ηλίθιο λαό στον κόσμο» στηρίζεται μάλλον σε λάθος βάση. Οι τελευταίες προσφυγές σε κάλπες ανά τον κόσμο φανερώνουν πως ο καθένας μπορεί να φερθεί ηλίθια, ειδικά όταν η χειραγώγηση της κοινής γνώμης ξεπερνά κάθε όριο φαντασίας.